Mali Everest, Nepal, 8848 metra. Ju me siguri e njihni malin më të lartë në botë dhe
madhështinë e tij. Ngjitja e parë e dokumentuar në majë u bë në vitin 1953 nga Tenzing
Norgay, një sherpa nga Nepali dhe Edmund Hillary, një Zelandez i Ri. Vendi i aventurierëve
dhe shtëpia e sherpave, komuniteti nepalez që ndihmon vazhdimisht alpinistët të arrijnë në
apogje, mali Everest nuk është pa asnjë rrezik dhe duhet të përballet me probleme të reja
çdo vit.
Përafërsisht 200 trupa të vdekur janë shtrirë në rrugën drejt majës tani, në momentin që ju
lexoni këtë artikull. Kushtet ekstreme po e bëjnë (pothuajse) të pamundur kthimin e tyre nga
atje lart. Në të vërtetë, kjo lartësi monstruoze vjen me një grusht sfidash të ndryshme.
Mungesa e oksigjenit, terreni i pabesë, sëmundje malore, rraskapitje… Ngjitjet tentohen
shumë rrallë jashtë një periudhe shumë të shkurtër midis majit dhe qershorit, kur kushtet
janë në maksimumin e tyre absolut, me temperatura mesatare prej minus 27 gradë celsius
dhe erëra 80 km/h. Por mali Everest është aq i lartë sa maja në fakt depërton në stratosferë,
ku erërat e njohura si rrymat Jet mund të rrjedhin deri në 320 km/h, duke ulur temperaturat
në minus 73 gradë celsius. Këto kushte po bëjnë që trupat e alpinistëve të vdekur të ngrijnë
dhe mumifikohen. Çdo person i vetëm që vdiq në Everest ishte një alpinist shumë i motivuar
dhe tani është vetëm një shënues gjurmësh. Më “i famshëm” është “Green Boots”, një njeri
që besohet të jetë Tsewang Paljor, një alpinist indian i cili vdiq në vitin 1996. Pseudonimi i tij
vjen nga ngjyra e çizmeve të tij (të cilat janë shumë të pazakonta në komunitetin e
alpinistëve).Ju duhet të kaloni pranë tij në mënyrë që të shkoni në majë nga ana veriore
(tibetiane). Disa njerëz thonë se pjesa më e vështirë e ngjitjes së Everestit nuk është sasia e
energjisë së kërkuar ose vështirësia e ngjitjes, por kalimi pranë trupave të vdekur që po
shtrihen në rrugën e tyre për në majë.
Një problem tjetër haset në çdo diskutim të lidhur me Everestin: mbipopullimi. Edhe pse
shkalla e vdekshmërisë nuk ka ndryshuar shumë me kalimin e viteve (rreth 1%), numri i
njerëzve që përdorin shansin e tyre për në majë u dyfishua, madje u trefishua! Qeveria
Nepaleze nuk është e prirur ta ndalojë këtë mbipopullim pasi tarifa e lejes është 11.000$, që
është para e mirë për ta.
Por me këtë valë të paprecedentë njerëzish vijnë edhe problemet. Nëse 300 njerëz presin
një dritare meteorologjike në kampet në rrugën për në majë, ata duhet të shkojnë në banjë.
“Çdo vit, po përkeqësohet me jashtëqitjen,” thotë Lakpa Rita, një sirdar veteran 23-vjeçar
dhe 17 herë ngjitës në majë. “Njerëzit thjesht hapin gropa në kampet I dhe II, dhe ato
shkrihen dhe kanë erë të tmerrshme. Kur shkrihet, futet në ujë dhe njerëzit sëmuren në çdo
kamp”. Për të kundërshtuar këtë, Ministria Nepaleze e Turizmit lëshoi një mandat që çdo
alpinist duhet të sjellë 18 kilogramë mbeturina nga mali për të siguruar që ekspeditat të
pastrohen pas vetes. Papërvojë, ngadalësi dhe radhë pritjeje në samit… Pavarësisht nga
rreziqet, nuk ka kontrolle për të parandaluar mbipopullimin.
Mount Everest është dëshmi e shpirtit frymëzuese të eksplorimit njerëzor dhe fuqisë së
pazbutur të natyrës. Megjithatë, sfidat me të cilat përballet nuk kufizohen në një komb apo
komunitet të vetëm. Ato kërkojnë përpjekje bashkëpunuese në shkallë globale. Është e
domosdoshme që qeveritë, organizatat alpiniste dhe ambientalistët të bashkohen, të ndajnë
njohuritë dhe të zhvillojnë strategji gjithëpërfshirëse për të adresuar çështjet që rrethojnë
Everestin. Duke punuar krah për krah, ne mund ta ruajmë këtë mrekulli natyrore dhe të
mbrojmë mirëqenien e të gjithë atyre që guxojnë në përqafimin e saj madhështor.

Hugo Lhomedet
Translator/Përktheu: Dora Arifi

Burimet:
https://www.outsideonline.com/1965696/peak-poop-feces-problem-everest-needs-solution
https://www.cbsnews.com/news/the-mountain-of-safety-problems-facing-climbers-mount-
everest/
https://godheadv.blogspot.com/2010/04/abandoned-on-everest.html
Himalayandatabase.com
Outsideonline: Problemi i fecesit të jashtëqitjes everest kërkon zgjidhje
CBSnews: Mali i problemeve të sigurisë me të cilat përballen alpinistët, mali Everest
Godheadv – Blogspot: I braktisur në Everest