Byreku njihet gjerësisht si një delikatesë ballkanike ose turke dhe qëndron si një nga pastat më të njohura në këto rajone. Origjina e tij vjen nga rajoni i Anadollit të Turqisë. Për shkak të hapësirës së madhe të Perandorisë Osmane, byreku u përhap në Ballkan, Afrikën e Veriut dhe territore të tjera. Etimologjia e saktë e fjalës “byrek” mbetet e paqartë. Ka disa interpretime që thonë se vjen nga fjala “böğür”, që do të thotë “veshka”, por ky është vetëm një interpretim.  

Çdo vend, qytet apo edhe shtëpi ka një recetë të ndryshme për byrekun, por receta bazë mbetet e qëndrueshme. Byreku bëhet me brumë të hollë e të krisur si “filo” dhe i mbushur me një sërë përbërësish si mish i grirë, spinaq, djathë apo patate. Mund të skuqet në tigan ose të piqet në furrë. Bërja e byrekut është e thjeshtë, përfshin shtresimin e brumit me mbushjen,i ngjashëm me montimin e një keku me shumë shtresa. Ky specialitet unik mund të shërbehet i nxehtë ose i ftohtë dhe i shoqëruar me pije si kos, ayran ose boze. 

Në Maqedoni, shumë furra buke shërbejnë byrekun si vakt mëngjesi dhe koha më e mirë për ta blerë atë është herët në mëngjes, pasi disa nga furrat e bukës funksionojnë derisa të shiten, shpesh rreth mesditës. Pas kësaj, me shumë mundësi nuk do të gjeni byrekun tuaj të përsosur. Ajo që më befasoi këtu, dhe është ndryshe nga ajo në Poloni, është se disa nga furrat e bukës janë të hapura 24/7 dhe njerëzit kanë prioritet blerjen e pastave të ndryshme në vend të bukës.

Një variant i byrekut maqedonas quhet “баничка” (baniçka). Ndryshe nga byreku tradicional, mbështjellë me mbushje si ruletë, duke i dhënë një formë përfundimtare të dallueshme. Ajo që e bën të veçantë baniçkën për mua është se gjatë Krishtlindjeve, Vitit të Ri apo festës së Vasilicës, ndonjëherë brenda në brumë fshihet një monedhë. Personi që gjen monedhën në copën e tyre besohet se do të ketë fat të mirë për vitin e ardhshëm.

Deri tani kam provuar shumë byrek dhe baniçki nga furra të ndryshme buke dhe mund të them sinqerisht se më ka ndryshuar këndvështrimin për mëngjesin. Tani, me një çmim të arsyeshëm, mund të shijoj një vakt të shijshëm, ose sa herë që jam shumë dembel për të gatuar, mund ta shijoj veten me specialitete vendase. Një tjetër gjë e mrekullueshme është se jogurti ose ayran janë në dispozicion në çdo furrë buke. Kombinimi i ëmbëlsirave me këto pije e bën përvojën edhe më të mirë, pasi ato ndihmojnë në balancimin e pasurisë së brumit dhe ndihmojnë në tretje.

Këtë Krishtlindje, udhëtova për në Poloni dhe solla banichka me vete për udhëtim. Nuk i hëngra të gjitha, kështu që ruajta disa për t’i çuar në shtëpinë e prindërve të mi. Edhe pasi u ula në çantën time për 24 orë, ne mundëm të shijonim specialitetin maqedonas për mëngjes. Prindërit e mi, në fillim, nuk ishin aq të emocionuar ta provonin sepse banichka nuk dukej mirë pas një kohe kaq të gjatë, por sapo e provuan, u mahnitën. Së bashku, ne ramë dakord që nuk kemi diçka të tillë në vendin tonë.  

A ekziston një gjë e tillë si mëngjesi perfekt? Po, dhe për mua është byrek. Është një vakt i thjeshtë, por siguron energji të mjaftueshme për t’ju ushqyer gjatë gjithë ditës. Pas disa muajsh, mora të preferuarat e mia. E shijoj baniçkën me sirenje, pulë dhe kackavall 3 apo byrek pica. Kjo pastë është unike sepse ka gjithmonë variacione të reja për të provuar dhe zbuluar shije të ndryshme të Ballkanit.  

Jakub Pokuciński 

Përktheu: Diola Sokoli Burimet: 

Sources:
https://en.wikipedia.org/wiki/B%C3%B6rek#Origin_and_names