Nëseështë e vertetë se ç’farë Winston Churchill thanjëherë se Ballkaniprodhonmëshumëhistori se samundqëtëkonsumoj, kjoështë e vërtetëveçanarishtpërSarajevën, njëqytetivogël, qëhistoriazgjodhipandërprerëtëprodhojhistori. Nuk e di saktësisht se pse, porSarajevaështëqytetitëcilingjithmonëkamdashur ta vizitoj. NdoshtasepseSarajevaështë “JeruzalemiiEvropës”, ivetmiqytetimadhevropianqëkaxhami, kishëkatolike, kishëorthodoksedhesinagogënënjemuhallë. Kështu, nëmendjen time, Sarajeva do tëthotetënjohishkulturatëndryshme, edhepse e dijqëemriështësllavizuar duke u bazuarnë”saray” (fjalaturkeqë do tethotëpallat) dhe “evo” pjesëqëmundtevijngatermi “sarayovasi”, qe do tethotë “thjeshtesia per rrethpallatit” ose       thjeshtë “thjeshtësia e pallatit”.

Mbitëgjitha, Sarajevaështëqyteti “shekullitteshkurtë”, këtushekulliinjëzetfilloi, me vrasjen e Franz FerdinandittëAustrisëqë nisi Luftën e ParëBotërore, pokëtumbaroishekulliinjëzet, kurngaPrilliivitit 1992 derinëShkurttëvitit 1996, qytetipësoirrethiminmëtëgjatëtënjëkryeqytetitënjëluftemoderne, gjatëluftësnëBosnjëdheshpërbërja e Jugosllavisë.

Sot, Sarajevaështëqytetivjetërdhepoashtuqytetirriqëngritetngahiri, posiFeniksi. NukështëkoinçidencëqëkryqytetiiBosnjësdheHercegovinës u reshtuanë top 10 qytetetpërtëvizituarnëvitin 2010 ngaudhëzuesit e rrugëtimeve Lonely Planet, dhenëvitin 2011 ështënominuarsikryqytetiEvropianiKulturës.

Nësedashuronhistorinëdhe je duke planifikuarshëtitjen e ardhëshme, kyartikull do tëdëshproj. InfromatapërSarejvënmundtëgjeninëpërlibraritëaponë internet. E vërtetaështë se ç’farepërjetonnëSarejevëështëthjeshtëjetë, jetaështë e pamundurtëtregohet, sepsefjalëtnukmundt’ipershkruajnëgjerat: ngjyrat, errërat e ushqimeve, shenjat e tështënavenëfasadat e shtëpive, rrudhatnëfytyrat e tëmoshuarve, pafajsia e syvetëfëmijëve.

Kjoështë se psevendosatëpërshkruajSarajevenvetëmnëdisafotografiqëishkrepaatje. Sepsefotografitë, heshturazithonëmëshumë se mijërafjalë.Gjithashtu, pasidashurojpoemëndhepërshumekohëdeshtatëshkruajartikullpërpoemën, unëvendosatëndajdisapoema me juvepërSarajevën. SikurAristotelikëthënë se poeziaështëmëshumëfilozofikesasahistorike, poemashprehuniversalenkursehistoriavetëmtëveçantën.

UnëzgjodhaIzetSarajliçinilindurnëvitin 1930, mëifamshmiiBosnjësdheHercegovinës pas LuftessëDytëBotëroredhe me ipërkthyeri. DorëshkrimiiSarajliçit “DitariiLuftës ne Sarajevë”, ishkruajturnëjavët e para terrethimittëSarejvës, ështëpublikuarnëvitin 1993. Sarajliçi pat thënë “kyështëivetmikoleksionqëmundtë them se asnjëherës’kamdashur  ta shkruaj”. Ai vazhdoitëbesoj se iperketshekullittënjëzet. Kur arritishekulliinjëzet e njëdhekurshkruanteletramiqëvetëtij, ai u drejtohejvitevesiç “1991+1”, “1992+2”. Ai ndëroijetënëvitin 2002, nëmoshën 72 vjeçare.

 

 

Teoria e mbajtejessëdistancës

 

Teoria e mbajtjessëdistancës

Ështëzbuluarngashkrimtarët,

Ata qënukduantërezikojnëgjithcka.

 

Unëpërvete jam mesatyre

Qëbesojnë

Se nëditën e Heneduhettëflasëshpërditën e Hënë,

Sepseditën e Martëmundtëjetëvonë.

 

Ështëvështirë, padyshim,

Tëshkruashpoemënëbodrum

Kur mureteksplodojnëmbikokëntënde

 

Ështëshumëlehtëpërtëshkruajturpoema.

 

Luftanakapishumëtë pa përgaditur

 

Sot ështëdita e dhjetë e luftës

Metëvertënukmundteurrehemi.

 

Per BoroSpasojeviçin

Arhitektin, shokun, njeriun

 

Para se tëndaheshim

Unëtëpremtova

Se do teshkruajpoemëpërSarajevën,

Nëatëditë

Kur mbajshezipërqytetin e shkatëruar

Para kameravetelevizive,

Tishkruajtepoemënpërmua.

 

Gjithçkaqëmëmbetetmua

Ështëqëtëfusemrinnë fund tërreshtit.

 

Patsh fat,Sarajevë

 

Ne Sarajevë

Nëpranverën e vitit 1992 gjithçkaështë e mundëshme:

Rreshtoheshnëresht

Përteblerëbukë

Dhembaron ne repartinemergjent

Me këmbetërrënuara

 

Mbitëgjithalirishtmundtëthuash

Se paskepatur fat.