Ai është i bardhë me elemente ngjyrë kafe në gëzof. Në kokë ai ka një ngjyrë kafe dhe kjo e bën atë të duket si një pirat. Së bashku me miqtë e mi e quajtëm atë Sparrow. Ai është gjithmonë i lumtur kur më sheh dhe është gati të më ndjekë kudo që të shkoj. Ai është i rritur, por ende i pëlqen të luajë si një qenush. Sparrow është një nga mijëra qentë endacak që jetojnë në rrugët e Shkupit.     Pamja e grupeve të qenve endacakë është diçka natyrale në Ballkan. Mirë, madje edhe në Poloni ju mund të gjeni qentë endacakë por për dallim nga Maqedonia, këto raste në Poloni janë shumë të rralla. Ndryshe nga këtu, kur gjen një qen të humbur në Poloni, mund të telefononi policinë ose rojet lokale nëse nuk keni kohë për të sjellë kafshën në strehën më të afërt. Në Poloni ata janë të detyruar të bëjnë një ndërhyrje. E njëjta gjë, kur ne jemi dëshmitarë okularë që dikush abuzon me kafshët, është detyrë sociale dhe morale ta raportojë këtë në polici.

Mbipopullimi i qenve endacak në Maqedoni është një fakt. Ndikimi i aktivistëve dhe organizatave që punojnë në mbrojtjen e kafshëve është ende shumë i vogël për të tërhequr vëmendjen e autoriteteve lokale dhe për të bërë një ndryshim të vërtetë në shoqëri. Gjendja e qenve në Maqedoni është përkeqësuar gjatë 2 viteve të fundit. Sidomos pranva e vitit 2017 ishte e vështirë për kafshët. Kur një djal 4 vjeçar vdiq në spital pasi u sulmua nga qentë endacak pranë Kërçovës, njerëzit filluan të vrasin kafshët në disa qytete të vendit. Qindra qen u helmuan, u qëlluan me armë ose u mbytën me kurthe. Ushqimi i helmuar po vendosej kudo nëpër rrugë dhe parqe kështu që edhe kafshët shtëpiake janë vrarë. Për fat të keq, kafshët po vdisnin ngadalë duke vuajtur dhe ishte shumë e vështirë për të shpëtuar qentë dhe macet të helmuar. Më vonë, një grupë organizatash dhe qytetar dolën në rrugë për të protestuar kundër këtij veprimi të tmerrshëm. Aktivistët dhe vullnetarët patrullonin qytetet për të kapur autorët e dhunshëm dhe për të mbledhur sa më shumë helm për të parandaluar vdekjen e mëtejshme. Nuk ishte e mundur të pastroheshin të gjitha qytetet.

Pyetja ime e parë që unë pyesja ndërsa flisja me vendasit për kafshët ishte: “Hej, si qëndron situata nëpër strehimet e qenve?”. Shumë njerëz u përgjigjën se është më mirë që qentë në Maqedoni të jenë  të lirë se sa në llojin e “strehëzave” që janë këtu. Zakonisht qentë janë kapur nga punonjës të  pakualifikuar që shpesh i trajtojnë ato në mënyrë çnjerëzore. Ndërsa fola me Julia Matthews nga organizata – Për shpëtimin e endacakve, kushtet në strehimore në Maqedoni ishin të tmerrshme. Aktivistët nga SMS gjithashtu përpiqen të shpëtojnë kafshët nga vende të tilla.

Përkundër të gjitha vështirësive që Maqedonia lufton me këtë çështje, ka grupe nerëzish që kujdesen për kafshët. Njëri prej tyre është Animal Voice si dhe e lartë  përmendura  SMS – “Saving  Macedonian Strays”.  Gjithçka filloi nga një qen. Në Shtator 2014, Maggie, një grua e re nga Maqedonia shpëtoi një qen shumë të sëmurë Pepa, dhe gjatë 3 muajve të ardhshme ajo u përpoq ta kthente atë në gjendje të shëndoshë. Falë qenit, ajo u takua me shumë njerëz që po ndihmonin Pepën në luftën e saj. Gjithashtu, shumë njerëz nga jashtë dëshironin të kontribuonin në trajtimin e Pepës.

Julia ishte një prej tyre dhe ajo shpërndahu në Facebook historinë e Pepa në revistën “Dogs Today” dhe postimi shkoi viral. Webfaqja e tyre mori mbi 8,000 ‘pëlqime’ gjatë natës. Për fat të keq Pepa vdiq dhe Maggit iu thye zemra. Maggie e kuptoi se humbja e qenit nuk mund të jetë e pakuptimtë. Ajo e kushtoi kohë dhe jetë për të ndihmuar qentë endacak në Maqedoni. Për shkak të kësaj ajo hapi një bamirësi dhe mblodhi së bashku më shumë adhurues të kafshëve të cilët ishin të gatshëm për të ndihmuar qentë endacak duke u dhënë strehim, duke i dërduar në veteriner dhe duke u gjetur shtëpi të reja. Julie filloi të përhapte informacion në Britani të Madhe dhe të bënte disa fushata për mbledhjen e fondeve për qenët e tjerë. Në vitet e fundit ata shpëtuan më shumë se 500 qindra kafshë (qen, mace, gomarë, qengja dhe pula).

Më vonë, mbështetësit e tyre nga Mbretëria e Bashkuar donin të ishin më të përfshirë dhe vendosën të regjistronin bamirësinë e tyre në nëntor 2016. Ata gjithashtu kanë një bamirësi gjermane të quajtur Hilfe Fur Straßentiere në Mazendonien e.V, i cili mbështet të dy Organizata Jo Qeverritare në punën e tyre. Ekipi i tyre është një grup bërthamë prej 15 personash. Skuadra në Maqedoni përbëhet prej pesë anëtarësh plotësisht aktivë dhe tre gjysmë aktive, katër anëtarë të tjerë jetojnë në Gjermani dhe tre në Angli. Bamirësia po strehon në Veles. “Kushtet në strehën tonë janë shumë të thjeshta,por ne bëjmë më të mirën me atë që kemi. Na është premtuar toka nga komuna në të kaluarën, por kjo nuk ka ndodhur deri më tani. Ne kemi ngelur duke marrë tokën me qera në një vend të papërshtatshëm. Është një problem i vërtetë dhe po përpiqemi për të ngritur fondet për të blerë tokën tonë dhe për të zhvilluar një strehimore të ndërtuar me qendër veterinare. Ne aktualisht kujdesemi për mbi 200 qen dhe nuk marrim asnjë ndihmë nga komuna.  Faturat tona Veterinarie janë mesatarisht 171,000 MK dhe faturat mujore të ushqimit janë 137,000 MK. Shumica e mbështetjes sonë vjen nga U.K., Franca dhe Australia.”– thotë Julie nga organizata – Për shpëtimin e endacakve në Maqedoni. Ne gjithashtu biseduam për zgjidhje potenciale që mund të përmirësonin gjendjen e qenve dhe maceve endacak: “ Një rol kombëtare nga një fushatë humane spay/neutrale organizuar dhe drejtuar nga Organizata Jo Qeverritare për të reduktuar përfundimisht popullsinë endacake dhe për të ndaluar vuajtjet e ardhshme.”-thote Julie- Ne po presim nënshkrimin e një memorandumi nga komuna në Veles që ata nuk do të  mbështesin përdorimin e helmimit si një zgjidhje për zvogëlimin e mbipopullimit. Sapo ta kemi këtë, ne mund të aplikojmë tek Dogs Trust International për financim për një fushatë spay/neutrale për Veles – një projekt për të kastruar të gjithë qentë rrugor dhe gjithashtu të ofrojnë shërbime të lira për kastrimin e kafshëve shtëpiake. Ne gjithashtu do të donim të bashkëpunonim krah për krah me veterinari nga vende të tjera për të punuar së bashku me veterinerët maqedonas, duke inkurajuar praktik më të mirë veterinare”.

SMS bën çmos për të gjetur familje të reja për kafshët. Rigjetja e shtëpis të re per kafshët në Maqedoni është shumë e vështirë (sidomos për kafshët me aftësi të kufizuara), kështu që shumica e qenve / macet shkojnë jashtë vendit, kryesisht në Mbretërinë e Bashkuar, por edhe në Francë, Gjermani, Belgjikë dhe Hollandë.         Organizata ndihmon për të përfunduar procedurën e pranimit të kafshëve në shtëpi, si plotësimin e formularit të aplikimit, kontrollin shtëpiak të kandidatëve dhe aranzhimet për transportimin e qenit / mace në shtëpi të re.

Duhet të bëhen shumë gjëra për të ndriçuar jetën e qenve dhe macëve në Maqedoni.

Sidoqoftë, çdo lloj ndihme nevojitet tani në Veles. Sidomos SMS që është duke kërkuar për vullnetarë të rinj të cilët do të ishin në gjendje të kujdeseshin për qentë dhe të bënin përmirësime në strehim. Përveç kësaj, furnizimet për kafsh  si ushqimi, shtrehimi, medikamentet, produktet e pastrimit ose furnizimet e ndërtimit janë gjithmonë të mirëseardhura. Gjatë gjithë kohës, ju mund të dhuroni disa para për të mbështetur aktivitetet e bamirësisë. Për të mësuar më shumë, ju rekomandoj të kontrolloni faqen e internetit dhe të lexoni tregimet e kafshëve, shikoni fotot dhe punën e mahnitshme që po bëjnë këta njerëz… Njerëzit si Maggie, Julie dhe vullnetarë të tjerë janë ata që në fakt bëjnë një ndryshim në botë.

Për të gjithë të tjerët që ende kanë dyshime për këtë çështje, do të doja të kujtoja kuotën e Mahatma Gandhit: “Madhështia e një kombi dhe përparimi i tij moral mund të gjykohet nga mënyra se si trajtohen kafshët e tij”.

https://www.facebook.com/savingmacedonianstrays/

                                                                                    Paulina Gołębiowska